در این کتاب مستطاب باستانی پاریزی با قلم شیوا و نثر بلیغ و نکته سنج خود به صید لحظه ها و نکات تاریخی برهه ای از تاریخ معاصر ایران پرداخته چگونگی انقلاب مردمی نهضت مشروطه و شکل گیری و سران انقلاب و نتایج آن پرداخته و بعد از آن رضا خان میرپنج چگونه و با پیمودن چه راه پر فراز و نشیبی به سلطنت رسیده و بسیاری از دستاور های مهم انقلاب مشروطه را که در برابر استبداد رضا خانی از بین رفته...
در این کتاب, مولف کوشیده است در خلال شرح زندگی 'حسن پیرنیا مشیرالدوله' یکی از دولتمردان عصر مشروطیت در حقیقت پنجاه سال تلاش ملت ایران برای دریافت آزادی و مشروطیت را بازگو نماید.
...'این شرح احوال بهانه‌ای بود برای بررسی سی چهل سال از تاریخ معاصر ایران.... اما حسن پیرنیا, مشیرالدوله بعدی و برادرش حسین موتمن الملک, بچه‌هایی هستند که با پدر اختلاف سلیقه دارند, قائل به آزادی هستند, زبان خارجه می‌دانند, دنیا را دیده‌اند, با قانون سر و کار دارند... و بالاخره تا آن جا پیش می‌روند که لفظ کنتی توسیون را در مورد قانون اساسی به کار می‌برند و فرمان مشروطه را برای متحصنین و درحضور جمع به صدای بلند می‌خوانند و در واقع فرمان مشروطه از دهان بچه‌های صدر اعظم استبداد [نصرالله خان مشیرالدوله] خارج می‌شود و در جامعه پراکنده می‌شود'...
این کتاب با تصاویر رجال سیاسی دوره مشروطه همراه است
ترجمه احوال مشیرالدوله
حسن پیرنیا، محیط اجتماعی او
مدرسه سیاسی و مشیرالدوله
مشروطیت ایران و مشیرالدوله
استبداد صغیر و مشیرالدوله
بازگشت آزادی و مشیرالدوله
آخرین مقاومت استبداد و مشیرالدوله
و...
