خاطرات سعدالله خان درویش: رئیس مجاهدین نظامی جمعیت جنگل

بسم الله الرحمن الرحیم

✍️ یکی از کتب مهم تاریخ معاصر و در حوزه نهضت جنگل، کتاب«خاطرات سعداله خان دوریش، رئیس مجاهدین نظامی جمعیت جنگل»هست.

سعداله خان درویش، در بهار 1268 شمسی در قریه‌ای به نام کدیو که یکی از ییلاقات کجور مازندران است، به دنیا آمد.

سعداله‌خان درویش کجوری نامی آشنا در نهضت جنگل به رهبری شهید میرزا کوچک‌خان جنگلی می‌باشد و نام او با نام میرزا در بسیاری از حوادث نهضت جنگل گره خورده است.

می‌توان گفت که وی محرم اسرار میرزا بود. چهار سال از عمر خود را به‌عنوان ریاست مجاهدین جنگل در گوراب زرمیخ گذراند. همچنین نماینده میرزا و نهضت جنگل در فتح مازندران، نماینده میرزا در مذاکره با دولت‌های وثوق‌الدوله، سید‌ضیاء و رضاخان و ده‌ها ماموریت سیاسی نظامی دیگر بود.

وی عمر خود را صادقانه وقف نهضت جنگل کرده بود. رابطه سعداله‌خان با میرزا رابطه‌ای عاطفی، مرید و مرادی و فراتر از روابط اداری و سازمانی بود که این موضوع در بسیاری از نامه‌نگاری‌هایی و در احکام حکومتی، دیده می‌شود. این رابطه عاطفی، حتی پس از شهادت میرزا، تا پایان عمر طولانی نود‌و‌پنج ساله سعداله‌خان درویش ادامه داشت.

حدود نیم قرن بعد از شهادت میرزا یعنی در سال 1348 ه.ش وی به خواهش فرزندش قلم به دست می‌گیرد و خاطرات آن سال‌های پر حادثه را در سن هشتاد‌و یک سالگی به رشته تحریر درمی‌آورد و بعد از دو سال آن را به اتمام می‌رساند.

وی خاطرات خود را از دوران کودکی‌اش زمانی که ناصرالدین شاه برای گذراندن یک تابستان به روستای کدیو سفر کرد، آغاز می‌کند. در ادامه فراز و نشیب‌های زندگی وی و حوادث انقلاب جنگل به تصویر کشیده شده است.

کتاب با تصاویری از اسناد مربوط به انقلاب جنگل و عکس‌هایی از زندگی خصوصی نویسنده همراه است.

کتاب خاطرات سعداله‌خان درویش به کوشش فرزندش، جهانگیر درویش و بوسیله بنیاد مطالعات تاریخ معاصر ایران در سال 1387 به چاپ رسیده است.

┈•••✾•💞🍃🌸🍃💞•✾•••┈

🔸 در صفحه 94 کتاب آمده است:

 روزی که به اتفاق مرحوم میرزا به اشکلان رفتم، نامه‌ای از قونسول انگلیس مقیم رشت رسید المدرسیه که ژنرال دنسترویل و کلنل استوکس می‌خواهند با شما ملاقات کنند، وقت و محل آن را تعیین فرمایند. مرحوم میرزا از ملاقات ایشان اکراه داشتند و نمی‌خواستند ملاقاتی حاصل شود. پس از تبادل افکار و با زحمت حاضر شدند این ملاقات به عمل آید. بالأخره آتشگاه که یک فرسخی شهر رشت بود، محل ملاقات تعیین شد. مرحوم میرزا به اتفاق مرحوم مظفر‌زاده و اینجانب برای ملاقات رفتیم.

حضرات حاضر بودند. قبلاً از شهر لوازم پذیرایی و آشپز برای تهیه نهار آماده شده بود.

در اول برخورد با مرحوم میرزا، ژنرال دنسترویل به محض اینکه قیافه مرحوم میرزا را دید، فوق‌العاده از قیافه او تمجید و او را به حضرت عیسی علیه‌السلام تشبیه کرد. حقیقتا با صفای باطنی و حقیقی که ذاتی مرحوم میرزا بود تشبیه او به حضرت عیسی علیه‌السلام امری ساده بود.

🌿 به علاقمندان به تاریخ ایران،‌ به ویژه به تاریخ نهضت جنگل مطالعه کتاب خاطرات «سعداله‌خان درویش» را پیشنهاد می‌کنم .

قربان صحرائی چاله‌سرائی

قم مقدس دوازدهم دی‌ماه 1401

—💠🍃🌺🍃💠—