فقه سیاسی شیعه: ساز و کارهای تحول در دوران معاصر

نگارنده نخست خاطرنشان می‌سازد: تحول و دگرگونی، همواره در هستی جریان داشته و دارد. نو شدن‌ها در عالم انسانی و حیات اجتماعی او بیش‌تر است، زیرا که آدمی از توان تعقل و اندیشه‌ورزی برخوردار بوده است و هرلحظه می‌تواند اراده کند تا در مهندسی اجتماعی و عرصة تفکرات خود، از نقطه‌ای به نقطه‌ای دیگر، حرکت نماید. در این فراگرد همیشگی افراد و اندیشه‌وران خود را روزآمد و هماهنگ با دنیای نوپدید می‌کنند تا بتوانند همچنان در فرایند پویندگی‌های بسیار، مورد استفاده قرار گیرند و محل مراجعه باشند. در غیر این صورت، به مرور زمان، اندیشه‌های تحول‌گرا و تحول‌پذیر، جایگزین اندیشه‌های ایستا خواهند شد. وی سپس اذعان می‌دارد، اما نکتة اساسی آن است که در تحول‌ها و تمدن‌ها، جوهرة اندیشه‌ها و تفکرات همچنان ثابت باقی می‌ماند که در صورت دگرگونی آنها منطقا نمی‌توان از تحول سخن گفت، اما به مرور زمان موجب نسخ و از میان رفتن نسبت‌ها خواهد شد. بنابراین همراه با تحول، حفظ اصالت اندیشه‌ها امری کلیدی به حساب می‌آید. از آنجایی که دین اسلام، به عنوان آخرین دین الهی ادعای آن دارد که برای همة زمان‌ها و مکان‌ها پاسخی در خود دارد، بیش از هر دین دیگری مورد چالش بوده و آموزه‌های آن مورد نقد، بررسی و بازاندیشی قرار گرفته و می‌گیرد و به همین دلیل باید در آن دستگاه، سازوکار و رویکردی وجود داشته باشد که بتواند پویایی و اصالت خود را حفظ کند. نگارنده در کتاب حاضر در پی آن است تا به کشف دستگاه تحولی و سازوکارهای تحول در فقه سیاسی شیعه بپردازد و در مطالعه‌ای موردی، فرایند تحول این دانش در دورة معاصر را ارزیابی کند. برخی مباحث کتاب عبارت‌اند از: روش و تمهیدات نظری، هرمنوتیک کلاسیک، ویژگی‌های معرفت‌شناختی اجتهاد، معیارهای ثابت در فقه سیاسی شیعه از جمله نص‌گرایی، بهره‌گیری از عقل و عدالت‌محوری، نقش عقل، زمان و مکان، مصلحت و تحولات موضوعی در تحول فقه سیاسی معاصر، و نظریه‌پردازی‌ها در فقه سیاسی معاصر.‌