از اسطوره تا حماسه (هفت گفتار در شاهنامه‌پژوهی)

در طول تاریخ فرهنگ و تمدن بشری با گذر زمان و تغییراتی که در محیط اجتماعی و نگرش‌های فکری و فرهنگی انسان پدید آمده است، اسطوره‌ها هرگز به طور کامل نمرده و فراموش نشده‌اند، بلکه ماندگاری و بازتاب آنها به صورت‌های دیگر بوده که یکی از این انواع و حتی مهم‌ترین و بهترین ساخت و شکل حفظ و تجلی آنها حماسه و داستان‌های حماسی بوده است. میان اسطوره و حماسه ارتباطی استوار و بنیادین وجود دارد، چنان که از یک منظر، حماسة صورت ادبی و روایی مدرن و منظم اسطوره تلقی می‌شود، زیرا هم در مرحلة پیدایش و هم به هنگام تحریر و تثبیت نهایی، محصول دورانی بود که ذوق و ذهن انسان نسبت به روزگار باستانی اسطوره‌سازی و اسطوره‌گرایی منظم‌تر و پرورده‌تر بوده است. مجموعة حاضر که نام آن برگرفته از عنوان «از اسطوره تا تاریخ» (مجموعه مقالات: سخن‌رانی‌ها و مصاحبه‌های مرحوم دکتر مهرداد بهار) است، دربرگیرندة هفت مقاله از سجاد آیدنلو محقق معاصر دربارة مسائل اساطیر، و آیین شاهنامه است. عناوین مقالات بدین قرار است: ارتباط اسطوره و حماسه بر پایة شاهنامه و منابع ایرانی؛ فرضیه‌ای دربارة مادر سیاوش؛ نشانه‌های سرشت اساطیری افراسیاب در شاهنامه؛ نوش‌دارو چیست؟؛ اسب دریایی در داستان‌های پهلوانی؛ جام کیخسرو و جمشید؛ ذیل/ مستدرک مقالة «جام کیخسرو و جمشید؛ و ترنج بویا و به‌زرین. (تاملی بر یک آیین ایرانی در شاهنامه).