فایده‌گرایی

فایده‌گرایی یکی از مهم‌ترین و مشهورترین نظریه‌ها در فلسفة اخلاق، و به تبع، تا حدودی در فلسفة سیاسی اجتماعی است. این نظریه شاید رایج‌ترین در عمل و پرطرفدارترین در نظر باشد. اما در معرض بیش‌ترین میزان اعتراض و انتقاد نیز بوده است. خلاصة ایدة فایده‌گرایی این است که کارها بایستی به گونه‌ای انتخاب شوند و نهادها به گونه‌ای طراحی شوند که در راستای افزایش خوشبختی یا همان شادی و لذت در میان مردم باشد. بر سر دوراهی انتخاب این که کدام عمل، اخلاقا بهتر است معیار ترجیح این است که کدام عمل، شادی و خوشی بیش‌تری را نخست برای فرد و سرانجام برای جامعه به همراه دارد. ریشه‌های این اندیشه، گذشته از بعضی فیلسوفان مشهور آنتیک، در آراء برخی فیلسوفان و متفکران عمدتا انگلیسی عصر جدید وجود داشته است؛ هم از این رو می‌توان گفت فایده‌گرایی یک نمونة الگووار فسفة انگلوساکسون است که به اوصاف تجربه‌گرایی، عمل‌گرایی، محافظه‌کاری، فردگرایی اجتماعی، اعتدال و خوش‌بینی محدود به واقعیت موصوف است. در کتاب حاضر استوارت میل، کوشیده با حفظ اصول و ارکان، پردازشی از نظریة فایده‌گرایی عرضه کند که منافی ارزش فضایل نباشد و با تعالی انسان و ارزش‌گرایی مورد نظر منتقدان متعارض نشود.