الکاشف (الجدید فی الحکمه)

«ابن کمونه»، از متفکران سدة هفتم هجری است که در خانواده‌ای یهودی، در بغداد زاده شد و به فراگیری دانش‌های متداول آن روزگار پرداخت. در پی سقوط خلافت عباسی در بغداد، به سال 656 ه . ق و حکمرانی مغولان شمنی مشرب، یهودیان موفق به رشد در مناصب حکومتی گردیدند تا بدان‌جا که ابن‌کمونه و فرزندش، متکفل بعضی از مناصب دولتی شدند. «الکاشف» (اثر حاضر)، مفصل‌ترین اثر مستقل اوست و از آن‌جا که نه سال پس از حجیم‌ترین نگارش وی یعنی «شرح تلویحات» به رشتة تحریر درآمده، از اهمیت بسزایی برخوردار است. این اثر بر اساس تفکر مشایی نگاشته شده است. عبارات ابن کمونه در این اثر، وامدار نگارش‌های ابن سینا، بهمنیار، و خواجه نصیرالدین طوسی است، اما از حیث نگارش منطقی قدری نامنظم و پراکنده است و گاهی بدون طرح مقدمات بحث، گفتار جدیدی مطرح می‌گردد و همین امر به انضمام دشوارنویسی و صنعت ادبی مولف آن در نگارش عربی، خواننده را دچار مشکل می‌نماید. این کتاب به زبان عربی در هفت باب تحت این موضوعات تنظیم گردیده است: منطق؛ امور عامه؛ اقسام اعراض وجودی؛ اجسام طبیعی؛ نفس؛ عقول؛ و واجب الوجود. کتاب حاضر بر اساس نسخه‌های «ایا صوفیا، ش 2446»، «ایا صوفیا، ش 2447» و «مجلس شورای اسلامی، ش 1939» تصحیح شده است.