جایگاه نثر شیراز و فارس در تحول نثر فارسی در سده‌های هفتم تا نهم هجری

از بررسی کتب مهمی که در نثر فارسی در طول سده‌های کهن پدید آمده است به این نتیجه می‌رسیم که سه کتاب تاریخ بیهقی (قرن پنجم)، کلیله و دمنه بازنویسی نصرالله منشی شیرازی (قرن ششم) و گلستان اثر سعدی شیرازی (قرن هفتم) در طول تاریخ ادبی ایران در شاخۀ نثر، محور نگارش نثر بوده‌اند. از سه کتاب مذکور، دو کتاب اخیر سرمشق نویسندگی در سده‌های‌ بعد قرار گرفته‌اند و حتی تا عصر حاضر نیز تقلید از کتابی چون گلستان استمرار یافته است. از جمله کتبی که به تقلید از کلیله و دمنه در دوره‌های بعد نگاشته عبارت است از: «سندبادنامه»، «طویل‌نامه» و «روضه العقول»، نیز گفتار «خواجه عبدالله انصاری» و «ابوسعید ابوالخیر». اما تعداد کتبی که به تقلید از سبک گلستان پدید آمده است به مراقبت بیش‌تر از مقلدان کلیله و دمنه است، زیرا بسیاری از کتاب‌های تقلیدی کلیله و دمنه یا بازنویسی و به نظم درآوردن این کتاب است با اقتباس از داستان‌های آن. اما مقلدان سعدی کوشیده‌اند به تقلید از روش‌ سعدی در گلستان، کتب و آثار تازه‌ای عرضه کنند. از جملۀ این آثار است: «اخلاق الاشراف» نوشتۀ مجید زاکانی و «بهارستان» اثر جامی. کتاب حاضر به بررسی نثر مکتب شیراز از قرن هفتم به بعد با نگاهی مبسوط بر نثر کلیله و دمنه و گلستان سعدی و تاثیر این دو کتاب بر نثر دوره‌های بعد اختصاص یافته است.