تاریخ بیداری ایرانیان [تلخیص و بازنویسی تاریخ بیداری ایرانیان]

در سال 1323 فصل جدیدی در سرنوشت مردم ایران آغاز شد که سبب گردید جامعه‌ی ایران از شکل کهن بیرون آید و در راه جدید تمدن گام نهد. این آغاز که مرهون انقلاب مشروطیت بود، با تلاش بیش از یک قرن مردم ایران از علما، روشن‌فکران، دولت‌مردان روشن‌اندیش، بازاریان و... صورت گرفت. شروع حکومت ترقی‌خواهانه‌ی مردم ایران از دربار عباس میرزا و با هدایت وزیر خردمند او "قائم‌مقام"، آغاز و توسط امیرکبیر و میرزا حسین‌خان سپهسالار پی گرفته شد. آنگاه با روشن‌گری روحانیون ترقی‌خواه و روشن‌فکران، پایه‌های فکری انقلاب استحکام یافت و در بستر نارضایتی مردم از بی‌عدالتی، نابرابری، استبداد و اقتصاد درهم شکسته ایران، حرکت آزادی‌خواهانه‌، عدالت‌جویانه و شادی‌طلبانه‌ی مردم ایران به بار نشست و انقلاب مشروطیت پیروز شد. محمد ملقب به ناظم الاسلام، پسر علی، کرمانی الاصل در سال 1280 ه . ق در کرمان متولد شد، مقدمات پارسی و علوم ادبی عربی و فقه اصول را نزد اساتید کرمانی فرا گرفت و برای تکمیل تحصیلات به تهران سفر کرد، سپس به تدریس پرداخت. از وی چند جلد کتاب باقی مانده که مهم‌ترین آن‌ها "تاریخ بیداری ایرانیان" است. او با آغاز انقلاب مشروطه از تدریس دست کشید و به سیاست و تشکیل انجمن‌های سری، تاسیس روزنامه و نشر مقالات پرداخت. در زمان استبداد دست از کار کشید و تاریخ بیداری ایرانیان را تالیف نمود. ناظم الاسلام از شب سه شنبه دوم ذیحجه 1322 ه . ق به ثبت دیده‌ها و شنیده‌هایی پرداخته که آن‌ها را به انقلاب ایران و بیداری ایرانیان مربوط می‌پنداشته است. وی در این کتاب آن‌چه از عجایب روزگار می‌دید و اخبار صحیحی که می‌شنید و حوادث بزرگی که سبب بیداری ایرانیان می‌شد و خود از نزدیک شاهد آن بوده به تحریر درآورده و در عین حال به شرح زحمات مردان سترگی پرداخت که در راه بیداری خفتگان ایران زحمات سختی را متحمل شدند با عزم خویش به اصلاح مفاسد پرداخته و جان‌های عزیز را در راه آزادی هم‌وطنان خویش نهاده‌اند. مطالب کتاب به صورت یادداشت‌های روزانه و عبارات آن صریح و ساده است. کتاب حاضر تلخیص و بازنویسی "تاریخ بیداری ایرانیان" است.