زن و واژه: گفتارهایی درباره زنان و زبان سغدی

زبان و فرهنگ، دو مقوله‌ی متاثر از یک‌دیگرند. زبان به منزله‌ی جزئی از فرهنگ جامعه، هم در ساختار و اجزای خویش و هم در کاربرد، از ارزش‌های فرهنگی جامعه تاثیر می‌پذیرد و حتی، در مراتبی، با آن‌ها شکل می‌گیرد و متقابلا در تکوین و توسعه‌ی فرهنگ و هویت بخشیدن نقش تعیین‌کننده دارد. زبان، نه تنها نشان‌دهنده‌ی نگرش فرهنگی سخن‌گویان معاصر است که نگرش فرهنگی گذشتگان را نیز می‌نمایاند. متن‌ها و داستان‌های کهن، منابع ارزشمند و درخور توجهی برای بررسی برخی مسائل فرهنگی هستند. مجموعه‌ی حاضر، حاوی مقالاتی است در باب زنان و زبان سغدی. در مقاله‌ی نخست با عنوان "القاب شاهدخت‌ها و شاه‌بانوان سغد" از شاهدخت‌های سغدی که وارث تاج و تحت بوده‌اند، از همسران گوناگون شاهان سغد که مرتبه و منزلت‌های مختلفی داشته‌اند، از نقش ملکه بر سکه‌های سغدی و از خاتون بخارا که مدت 15 سال بر سرزمین سغد فرمانروایی کرده، سخن به میان آمده است. در مقاله‌ی دوم سخن درباره‌ی بانوانی است که دوش به دوش مردان به بالاترین مراتب دینی رسیده‌اند و این امر در هر سه گروه متن سغدی (بودایی، مانوی و مسیحی) مشاهده می‌شود، در بخش دیگر کتاب مقاله‌ای با عنوان "سغدی، زبان میانگان برای انتقال قصه‌های کهن" درج شده است. زیرا سغدیان مردمی بازرگان بودند که در طول جاده‌ی ابریشم به کار بازرگانی و انتقال کالا از چین به ایران و هند مشغول بودند و چون پیرو ادیانی هم‌چون بودایی، مسیحی و مانوی بودند به تبلیغ این ادیان و در نتیجه انتقال مفاهیم فرهنگی پرداخته‌اند. موضوع یکی دیگر از مقالات کتاب بررسی ساختار توانشی در زمان سغدی یکی از مباحث پیچیده‌ی دستور زبان سغدی و مقایسه آن با زبان بلوچی است. در بخش انتهایی کتاب نیز واژه‌هایی سغدی چون اهریمن، آوازه، فر، دیو، حوض و کشاورز هریک در قالب مقاله‌ای تبیین گردیده است.