دین‌های جاده‌ی ابریشم: تجارت بری و داد و ستد فرهنگی از آغاز تا قرن پانزدهم

این کتاب به شرح گستره‌ی جغرافیایی جاده‌ی ابریشم و تاکید آن بر دین‌های مختلفی نظیر اسلام و مانویت اختصاص دارد. "جاده‌ی ابریشم" نه یک جاده بلکه جاد‌ه‌های بسیاری بود. در واقع شبکه‌ای از جاده‌هایی بود که عموما رو به شرق و غرب می‌رفت، اما شاخه‌هایی از آن نیز به درون ایران جنوبی و استپ‌های شمال اوراسیا و به جنوب هندوکش تا شبه‌قاره‌ی هند کشیده می‌شد. گویا "ریشتوفن" اولین کسی در تاریخ بود که راه‌های بری یا کاروان‌رو را به صورت مفهوم "جاده‌ی ابریشم" درآورد. جاده‌ی ابریشم تنها یک مسیر نبود که در طول آن دین‌ها به شرق رفته باشند بلکه این جاده هم‌چون آداب گذر شکل‌دهنده و دگرگون‌کننده‌ای بود که هیچ دینی در پایان این سفر دست نخورده باقی نمی‌ماند. به عنوان مثال مانویت که در غرب[آسیا و روم] زیرزمینی شده بود، در قرن هشتم به شکل یک نیروی سیاسی قوی در ترکستان شرقی ظاهر می‌شود. سپس به تدریج با توده‌ی بی‌شکل دین عامیانه‌ی چینی می‌آمیزد. مسیحت نستوری که به عنوان بدعت و رفض از قلمرو بیزانس رانده شده به شرق می‌رود و صدهاهزار تن از اقوام استپ ارواسیایی را زیر نفوذ خود می‌گیرد و قرن‌ها بعد به شکل کابوس اولین داعیان کاتولیک چین ظاهر می‌شود. اسلام که به نیروی توفیق نظامی اعراب پیش برده شده بود، در قرن هشتم میلادی در جاده‌ی ابریشم ظاهر می‌شود و به صورت مستقیم و غیر مستقیم مثل ادیان گذشته از طریق تجارت به سمت شرق پیش می‌رود. در آغاز آیین "تنتره" حدود قرن پنجم یا ششم میلادی به شکل جنبشی در هند شرقی آغاز می‌شود و قرن هشتم میلادی رهروان هندی مثل "سیهه" و "وجره بودی" این آیین را به چین می‌برند.