زند و هومن یسن و کارنامه اردشیر پاپکان

کتاب حاضر دارای دو بخش مجزا "زند و هومن یسن"، "یادگار جاماسپ" و "کارنامه‌ی اردشیر پاپکان" است. در معرفی بخش‌های کتاب به قلم نویسنده آمده است: "کتابی که "زند و هومن یسن" یا معمولا "بهمن یشت" خوانده می‌شود، شامل یک رشته حوادثی است راجع به آینده‌ی ملت و دین ایران که اورمزد وقوع آن‌ها را به زرتشت پیشگویی می‌کند. این پیش‌آمدها، هر کدام در دوره‌ی مشخصی اتفاق می‌افتد، دوره‌ی ما قبل آخر که هنگام تاخت و تاز "دیوان ژولیده موی از تخمه‌ی خشم" و "اهریمن نژادان چرمین‌کمر" است، قسمت عمده‌ی متن کتاب را تشکیل می‌دهد. در این دوره، زنگیان و آوارگان و فرو مایگان سرزمین ایران را فرا گرفته، همه چیز را می‌سوزانند و می‌آلایند و تباه می‌کنند، تا آن جا که روستای بزرگ به شهر و شهر بزرگ به ده و ده بزرگ به دودمانی مبدل می‌شود و از آن دودمان بزرگ چیزی جز مشت استخوان باز نمی‌ماند.... این احوال همواره سخت‌تر و تاریک‌تر می‌شود و اهریمن پیروزمندی خود را به آواز بلند اعلام می‌دارد اما ناگهان در امید باز می‌شود و کتاب با لحن خوشبین‌تری به پایان می‌رسد...". ""یادگار جاماسپ" یا جاماسپ‌نامه که نسخ متعددی از آن به فارسی و پازند و پهلوی وجود دارد، کتابی است که در آن گشتاسب شاه پرسش‌هایی راجع به مسائل گوناگون دینی و تاریخی و جغرافیایی و غیره از جاماسپ می‌کند و او پاسخ می‌دهد. قسمت آخر آن مربوط به موعود زرتشتی است و نویسنده در آن پیش‌آمدهایی را هنگام ظهور خورشید و هوشیدر ماه و سوشیانس رخ خواهد داد شرح می‌دهد و پیشگویی‌های زرتشت را از زبان جاماسپ نقل می‌کند. در این جا دو باب آخر کتاب که شباهت تامی با پیشگویی‌های "زند و هومن یسن" دارد و تقریبا یک دیگر را تکمیل می‌کنند از روی نسخه‌ی چاپ سینا نقل می‌شود...". "زرتشت‌نامه" تالیف زرتشت بهرام بن پژدو، در سنه‌ی 647 یزدگردی مطابق با 1278 میلادی نوشته شده است. نویسنده پس از شرح احوال زرتشت، در آخر کتاب ناگهان پیشگویی‌های زرتشت را چنان که در "بهمن یشت" آمده است ضمیمه می‌کند...". در بخش "یادگار جاماسب" پیشگویی‌های زرتشت که گویا همان متن بهمن یشت می‌باشد نقل می‌گردد. "کارنامه اردشیر پاپکان بازمانده‌ی یکی از کهنه‌ترین متن‌های پهلوی است، که پس از تاراج کتاب‌های پیش از اسلام ایران هنوز در دست مانده است. داستان مزبور یک تکه‌ی ادبی شیرین و دلچسبی است که حکایت از گزارش‌ دوره‌ای پادشاهی پرگیرودار ارشیر می‌نماید؛ و با زبان ادبی ساده و گیرنده‌ای به رشته‌ی نگارش درآمده که تا کنون نظیر آن در ادبیات فارسی دیده نشده است. بر خلاف کلیه‌ی افسانه‌ها و حکایاتی که راجع به اشخاص سرشناس تاریخی نوشته شده، که در دور سر آن‌ها هاله‌ی تقدس گذاشته و جامه‌ی زهد و تقوا به آن‌ها پوشانیده‌اند؛ به طوری که از جزئیات زندگی آن‌ها پند و اندرز و سرمشق زندگی برای مردمان معمولی استخراج کرده‌اند (مانند اسکندرنامه و غیره) نویسنده‌ی این داستان با نظر حقیقت بین و موشکافی استادانه‌ای پهلوانان خود را با احساسات و سستی‌های انسانی بدون شاخ و برگ برای ما شرح می‌دهد. و پیش‌آمدها به قدری طبیعی است که خواننده به دشواری می‌تواند شک و تردید به خود راه بدهد...".