الی این و کیف الکمال ... حقیقته و اسالیبه

پژوهشی است درباره مقام و منزلت انسان و شناخت قوا و استعدادهای او. نگارنده در آغاز راجع به وجوه و جنبه‎های روحی و معنوی انسان و گرایش و تمایل انسان به علم و ثروت بحث کرده و برای عبادت و عبودیت و زهد و پارسایی که روح انسان را تلطیف کرده اهمیت و ارزش خاصی قایل است. وی در مبحث بعد از حالات وجدانی و قوای نفسانی انسان سخن به میان آورده و این نکته را متذکر می‎گردد که معرفت و عبودیت به اعمال و رفتار انسان شکل و جهت می‎دهد. مولف در مباحث دیگری درباره تکلیف و شروط آن، ذکر، تفکر و موعظه، مشاهدات و تجربه‎های روحانی انسان و آماده‎سازی قوای نفس، حالات نفس، امکانات و قابلیت‎های آن و چگونگی رسوخ و نفوذ فضایل و رذایل در وجود آدمی مطالب آموزنده‎ای ایراد کرده است. وی معتقد است انسان موجود شگفت‎انگیزی است و با ارزیابی و شناخت توانایی‎ها و ظرفیت‎های وجودی خود می‎تواند به مراحل عالی کمال دست یابد.