بوسه عذرا (دوره 2 جلدی)

(از مجموعۀ 2 جلدی)ترجمة رمان دوجلدی حاضر مقارن سفر دوم ناصرالدین شاه به فرنگ، حوالی 1307 هجری قمری، به سفارش وی به وسیلة میرزا سیدحسین خان حایری صدرالمعالی، مترجم دارالترجمة ناصرالدین شاه که ترجمة از زمان‌های هندی و عربی را عهده‌دار بود، آغاز گردید. محتوای این رمان تاریخی، حکایت شورش آزادی‌خواهان بوهیمیایی اتریش در قرن پانزدهم میلادی علیه سلطنت و ارباب کلیسا است؛ محتوایی که به مذاق سلطنت مستبد قاجار نمی‌خواند و همین امر موجب شد تا سال‌های انتشار آن در محاق سانسور بماند تا سرانجام به روزگار مشروطه طبع و نشر یابد. ترجمة جلد اول و دو ثلث از جلد دوم را صدرالمعالی خود به پایان برد.